تو جان و جهانی ای روح و روانم

[اعتصامی]

آرامش جانم هر شب نگرانم فردا تو نباشی دیوانه بمانم!
عاشق تر از آنم غیر از تو بخوانم تو جان و جهانی ای روح و روانم!

ساز (سه تار) یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین سازهای ایرانی است. سه تار، برخلاف اسمش، دارای چهار سیم هست.تا زمان قاجار همون سه تا سیم رو داشته و درویش خان که یکی از نوابغ و تاثیرگذاران در موسیقی ایران هست، سیم چهارم رو اضافه کرده. درویش خان درمورد سه تار می گویند: سه تار برای یک نفر کم و برای دو نفر زیاد است. منظور اینکه این ساز نباید وارد جمع مطربی بشه و باید در زمینه عرفان ازش استفاده بشه و اساسا سیم چهارم که بم ترین سم سه تار هست، برای افزایش قدرت معنوی سه تار بوده. در تاریخ موسبقی ایران، کسانی بودند که به دنبال معنویت ساز و موسیقی بودند، مولانای جان، سیم ششم را به رباب افزوده، همان کار را درویش خان با تار کرده و در دوره معاصر،استاد زنده یاد شجریان، سازهایی ابداع کردند که نسخه اصلی آنها موجود بود اما در زمینه اجرای نت های بم کم و کاستی داشتند. استاد حسین علیزاده، از تلفیق تار، سه تار و دوتار خراسانی، سازی ساختند بسیار خوش آهنگ به نام شورانگیز. همین کار توسط استاد کیهان کلهر انجام شد و نامش شد شاه کمان.در خانواده سنتور هم تندر ابداع شد.

روی دسته سه تار ۲۵ الی ۲۸ بند وجود داره که هر کدوم جایگاه یک نت هست. گستره صوتی سه تار از نت می در اکتاو دوم تا نت لا در اکتاو چهارم هست. در نتیجه گستره صوتی سه تار اندکی از سه اکتاو کمتر است. به همین دلیل، صدای ظریف تر و کم حجم تری دارد. از سه تار معمولا در نواخت های جمعی کمتر استفاده می شود و عموما برای تکنوازی لابلای کنسرت، آکورد گیری و همخوانی با آواز استفاده میشه.