تعیین مرزهای شخصی برای داشتن روابط سالم

[ثمین]

مرزهای شخصی قواعد، رهنمودها یا محدودیت‌هایی است که هر فرد جهت تأمین امنیت و رفاه خود برای دیگران تعریف می‌کند. این مرزها از ترکیبی از باورها، عقاید، نگرش‌ها، تجربیات گذشته و یادگیری اجتماعی ساخته شده‌اند.این ایده یا مهارت زندگی به‌طور گسترده در کتاب‌های روان‌شناسی خودآموز به کار گرفته شده‌است و همچنین از اواسط دهه ۱۹۸۰ در حرفه مشاوره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گفته برخی از مشاوران روان‌شناسی مرزهای شخصی به افراد کمک می‌کند تا حریم خود را برای دیگران از هر نظر مشخص کنند.این حوزه‌ها عبارتند از جسمی، روحی، روانی، معنوی و مرزهای مربوط به اعتقادات که احساسات، عزت نفس و شهود افراد را در برمی‌گیرد.ژاک لکان تمام این مرزها را به صورت یک سلسله مراتب در نظر می‌گیرد که بازتابی از مجموعه شرایط بیولوژیکی و موقعیت اجتماعی فرد می‌باشد.مرزهای شخصی در دو جهت تعاملات ورودی و خروجی بین افراد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. همچنین گاهی عملکرد حفاظتی و پیشگیرانه دارد.

سه گروه از رایج‌ترین این ارزش‌ها و مرزها عبارتند از:

▪︎مرزبندی فیزیکی – فضای شخصی و ملاحظات لمسی
▪︎مرزبندی روان – افکار و نظرات
▪︎مرزبندی عاطفی – احساسات

به این موارد میشه «معنویت»،«حقیقت»و «زمان و وقت‌شناسی» را نیز اضافه کرد.

لزوم تعیین مرزهای شخصی:

یادگیری تعیین مرزهای شخصی سالم برای شناخت از خود و یا حفظ خودشناسی مثبت، لازم و ضروری است. این راهی است که این امکان را به ما می دهد که با دیگران ارتباط درست و پایداری برقرار کنیم و به آنها نشان دهیم که ما برای خود ارزش و احترام قائل هستیم، عزت نفس داریم و اجازه نمی دهیم دیگران برای ما تعیین و تکلیف کنند.

مرزهای شخصی، حد و حدود جسمی، عاطفی و روحی است که ما برای محافظت از خود در برابر دخالت دیگران در زندگی و افکار ما و جلوگیری از استفاده شدن و نقض شدن توسط آنها، برای خود تعیین می کنیم. این مرزها به ما اجازه می دهند که با جداسازی خود از افکار و احساسات دیگران، مشخص کنیم که ما چه کسی هستیم و چگونه فکر می کنیم و احساس می کنیم. حضور این مرزها در زندگی به ما کمک می کند تا خودمان را به عنوان افراد منحصر به فرد بیان کنیم، در حالی که قبول داریم هر شخص دیگر نیز برای خود منحصر به فرد است.

بدون وجود مرزهای شخصی و یا عدم تمایل ما برای مطرح کردن صادقانه این مرزها با دیگران، نمی توان از روابط سالم لذت برد. باید بدانیم که هر یک از ما فردی منحصر به فرد با احساسات، نیازها و ترجیحات متمایز است. این مسئله برای همسر، فرزندان و دوستان ما نیز چنین است.

تعیین مرزهای شخصی به معنای حفظ تمامیت خود، قبول مسئولیت در قبال شخص خود و کنترل زندگی خود است.

چگونه مرزهای شخصی سالم برای خود تعیین کنیم؟

این را بدانید که داشتن مرزهای شخصی حق شماست. شما نه تنها حق دارید، بلکه باید مسئول نحوه ی رفتار دیگران با شما باشید. مرزهای شما به عنوان فیلترهایی عمل می کنند که اجازه می دهد آنچه که در زندگی شما قابل قبول است از آن عبور کرده و آنچه که قابل قبول نیست پشت فیلتر بماند. اگر مرزهایی ندارید که تعیین کننده شخصیت محکم شما باشد و از شما محافظت کند، شما به سمتی متمایل می شوید که حس ارزش برای خودتان را از دیگران به دست آورید. برای جلوگیری از این وضعیت، مرزهای واضح و قاطع ای را برای خود تعیین کنید تا دیگران به آنها احترام بگذارند و برای اجرای آنها مایل باشید تا هر کاری که از دستتان بر می آید انجام دهید. جالب است که تحقیقات در این زمینه نشان داده است که کسانی که مرزهای ضعیفی دارند، خودشان تمایل به نقض مرزهای دیگران دارند.

اقدامات و رفتارهایی را که غیرقابل قبول می دانید، شناسایی کنید. زمانی که دیگران مرزهای شما را نقض کردند، به طور نامناسب عمل کرده یا به هر طریقی به شما بی احترامی کردند، آنها را مطلع کرده و این مسئله را با آنها در میان بگذارید. هنگامی که نیاز به داشتن حریم خصوصی عاطفی و فیزیکی پیدا کردید ترسی از این نداشته باشید که خواسته تان را به آنها بگویید. به خودتان اجازه دهید تا شخص واقعی خودتان باشید بدون تحت تاثیر قرار گرفتن از سمت دیگران. بدانید که در صورت بی احترامی به خواسته های شما، شما ممکن است چه اقداماتی انجام دهید.

به خودتان اعتماد و ایمان داشته باشید. شما بالاترین مقام قدرت در رابطه با خودتان هستید. شما بهتر از هرکس دیگر خودتان را می شناسید. فقط شما آنچه را که به آن نیاز دارید و برای شما ارزش دارد، می دانید. اجازه ندهید که هیچ کس دیگری برای شما تصمیم بگیرد. مرزهای سالم این امکان را برای شما فراهم می کند که به نقاط قوت، توانایی ها و هویت خود و همچنین سایرین احترام بگذارید.

علائم داشتن مرزهای ناسالم:

- برای خشنود کردن دیگران، ارزش ها و یا حقوق شخصی خودتان را نادیده بگیرید

- درخواست کردن به صرف داشتن

- بخشندگی به صرف بخشنده بودن

- بگذارید دیگران هویت شما را تعیین کنند

- از دیگران انتظار داشته باشید که نیازهای شما را بطور خودکار برآورده کنند

- احساس بدی داشته باشید و یا احساس گناه کنید وقتی به دیگران می گویید نه

- سکوت کنید زمانی که باید در برابر بدرفتاری اعتراض کنید

- تظاهر به ناتوانی برای دریافت حمایت

- گدایی کردن عشق از هرکس و ناکس

- سکوت در برابر تجاوز به حریم شخصی

- لمس کردن یک شخص بدون کسب اجازه از او


هنگامی که ما دارای مرزهای شخصی سالم هستیم:

- اعتماد به نفس و شناخت از خودمان را بهبود بخشیده ایم

- بیشتر با واقعیت در ارتباط هستیم

- بهتر می توانیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم

- می توانیم روابط عاطفی بهتر و پرمعنایی داشته باشیم

- می توانیم ثبات و کنترل بیشتری بر زندگی مان داشته باشیم

هیچ وقت برای ساختن مرزهای شخصی سالم دیر نیست پس از همین حالا اقدام کنید!

* فراموش نکنید که خدا نیز از ما خواسته تا به چیزهایی که بد هستند نه بگوییم.