بیماری خود ایمنی چیست؟ چگونه آن را درمان کنیم؟

[هانا]

بیماری خود ایمنی چیست ؟
بیماری خود ایمنی (Autoimmune disease) نوعی از بیماری‌است که براثر خود ایمنی ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر در مواقعی‌که سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند سلول‌های خودی را از سلول‌های مهاجم و بیگانه تشخیص دهد و بافت‌ها و اندام های بدن را مورد حمله قرار می‌دهد بیماری خود ایمن ایجاد می‌شود
این بیماری‌ ممکن است باعث بیماری خودایمن قلب، کلیه، غدد لنفاوی، اعصای محیطی و پوست شود یا اندام‌های دیگر را درگیر کند.

چه عواملی باعث ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی می‌شود؟​

بیماری خود ایمنی یک علت مشخص و قطعی ندارد با این‌حال مجموعه‌ای از عوامل زمینه‌ی ایجاد این بیماری را ایجاد می‌کند. عوامل زمینه ساز بیماری خود ایمنی موارد زیر است.

• ژنتیک

مهم‌ترین عامل بروز بیماری‌های خودایمن ارثی بودن آن است. یعنی همه‌ی افراد در معرض ابتلا به این بیماری قرار ندارند و کسانی که والدین یا اطرافیان درجه یک آن‌ها به بیماری خودایمنی مبتلا است با احتمال بیشتری مبتلا می‌شوند و سیستم ایمنی بدن آن‌ها برعلیه بافت‌ و اندام‌های خودی آنتی بادی ترشح می‌کند.

• عوامل محیطی

به‌جز عامل ژنتیک عوامل محیطی هم می‌تواند شرایط بروز بیماری خودایمنی را فراهم کند. مثلا در افرادی که مبتلا به عفونت ویروسی یا باکتریال می‌شوند، فعالیت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عوامل بیگانه ممکن است تشدید شود و به‌صورت افسار گسیخته تمام بدن را مورد حمله قرار دهد.

یکی دیگر از عوامل محیطی که ممکن است بدن را در شرایط بیماری خود ایمن قرار دهد مواجهه با مواد شیمیایی است.

انواع بیماری‌های خود ایمنی کدام است؟​

بیماری خود ایمنی ممکن است یک یا چند عضو از بدن را همزمان درگیر کند، همچنین بیماری مختص به یک عضو خاص نیست و تمام اعضای بدن در معرض این آسیب قرار دارند. بنابراین طبیعی‌ست که بیش از ده‌ها نوع مختلف از بیماری‌های خود ایمن تشخیص داده شود. در این‌جا رایج‌ترین بیماری‌های خودایمنی را بررسی می‌کنیم.

مشاوره آنلاین متخصص پوست و مو

سندرم خود ایمنی تکثیر لنفاوی​

بیماری خود ایمنی غدد لنفاوی که با نام (ALPS) شناخته می‌شود یک بیماری ارثی است که در آن بدن نمی‌تواند تعداد لنفوسیت‌ها را تنظیم کند. جمع شدن لنفوسیت‌ها درگره لنفاوی لنفادنوپاتی، در کبد هپاتومگالی و در طحال اسپلنومگالی را ایجاد می‌کند.

نوشته های مشابه

• 

این بیماری بیشتر سلول‌های خونی را مورد آسیب قرار می‌دهد و در اندام‌ها و بافت‌ها به ندرت رخ می‌دهد. بیماری خود ایمنی غدد لنفاوی باعث آسیب به گلبول های قرمز و آنمی همولیتیک خودایمن، آسیب به گلبول‌های سفید و نوتروپنی خودایمن یا آسیب به پلاکت‌ها و بروز ترومبوسیتوپنی خودایمن می‌شود.

همچنین ALPS در کلیه گلومرولونفریت، در کبد هپاتیتخودایمنی، در چشم‌ها یوئیت و آسیب‌های پوستی با راش و کهیر را ایجاد می‌کند.

بیماری خود ایمنی لوپوس​

لوپوس با هجوم به اندام و بافت‌های خودی ایجاد می‌شود و ممکن است چند عضو را همزمان درگیر کند. علائم بیماری خود ایمنی لوپوس با راش‌های پوستی و لکه‌های پروانه‌ای روی پوست شروع می‌شود. به تدریج این علائم پیشرفت می‌کند و باعث التهاب و ورم در مفاصل و خشکی آن‌ها می‌شود. مشکلات مربوط به مفاصل معمولا صبح‌ها ایجاد می‌شود.

علائم دیگر این بیماری حساسیت به نور خورشید، تغییر رنگ و شکل ناخن‌ها، تب و خستگی، همچنین ریزش مواست.

تیروئیدیت هاشیموتو​

این بیماری خود ایمن یک التهاب مزمن غده تیروئیداست که با تولید آنتی‌بادی بر علیه سلول‌های خودی همراه است. علت این بیماری مشخص نیست و شیوع آن در زنان میانسال بیشتر از مردان است.

این بیماری با نشانه‌ی ظاهری بزرگ شدن غده‌ی تیروئیدهمراه است. الیته همیشه این بزرگ شدن توسط خود شخص قابل تشخیص نیست و پزشک باید آن را تشخیص دهد. سایر علائم بیماری خود ایمنی تیروئید شامل موارد زیر است:

• افزایش وزن
• پوست خشک و رنگ پریده
• احساس کرختی و خواب رفتگی دست و پاها
• ضعف ماهیچه یا گرفتگی ماهیچه
• ضعیف شدن حافظه
• ریزش مو
• میگرن
• نازایی
• کند شدن ضربان قلب(برادیکاردی) یا تند شدن ضربان قلب(تاکیکاردی)

بیماری خود ایمنی گریوز​

بیماری گریوز(Graves) یک بیماری خود ایمن است که باعث افزایش ترشح هورمون‌های تیروئید و پرکاری آن می‌شود. اگرچه تمام افراد در معرض این بیماری هستند اما این بیماری در زنان کمتر از ۴۰ سال شایع‌تر است.

تظاهرات بیماری ممکن است در بخش‌های مختلف از بدن مشاهده شود. این تظاهرات به شکل موارد زیر بروز می‌کند.

• علائم گریوزچشمی: پف کردن و قرمز شدن چشم‌ها، حساسیت به نور، دوبینی و کاهش بینایی
• علائم گریوز پوستی: قرمز و ضخیم شدن پوست در ناحیه‌ی ساق پا یا بالاتر
• علائم عمومی مانند خستگی و بی‌حالی، تغییر خلق وخو و افسردگی
• تغییر در چرخه‌ی قاعدگی یا اختلال در نعوظ
• مشکلات قلبی مانند تغییر در تعداد ضربان قلب

بیماری خود ایمنی کبد​

بیماری خود ایمنی یکی از علت‌های بیماری‌های التهابی طولانی مدت در کبد است که باعث آسیب به سلول‌های کبد می‌شود. این بیماری با زمینه‌ی ارثی در اثر مساعد شدن شرایط محیطی ایجاد می‌شود و شیوع زیادی ندارد.

بیماری در مراحل اولیه بیماری علامت خاصی ندارد اما با پیشرفت بیماری مثل سایر بیماری‌های کبدی با یرقان یا زردی همراه است. همچنین ضعف، خستگی، درد مفاصلو ادرار تیره و مدفوع کمرنگ در مبتلایان به این بیماری بروز می‌کند.

بیماری خود ایمنی گیلن باره​

سندروم گیلن باره (Guillan Barre syndrom) که به اختصار GBS نامیده می‌شود یک بیماری نورولوژیک است که باعث اختلال در اعصاب بدن و دست و پاها می‌شود. پس طبیعی‌ست اولین و مهم‌ترین علامت این بیماری ضعف بدنی و اختلالات حرکتی باشد.

این بیماری هم مانند سایر انواع بیماری‌های خود ایمنی علت مشخصی ندارد اما معمولا بعد از یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود.

بیماری خود ایمنی آلوپسی آتا آرا​

آلوپسی بیماری خود ایمنی موی سر با تخریب فولیکول‌های موی سر است. این بیماری با ریزش سکه‌ای موی سر شروع می‌شود. سپس در ابرو، سبیل ، ریش و مژه نیز ریزش مو اتفاق می‌افتد. استرس عامل تشدید کننده‌ی این بیماری است.

این بیماری در بین مردان و زنان به یک نسبت شیوع دارد، اما ریزش درموهای مشکی اتفاق می‌افتد و موهای سفید شامل آن نمی‌شود.

آیا کرونا یک بیماری خود ایمنی است؟​

بیماری کرونا یک پاندمی نوظهور با عامل ویروسی است که به عنوان یک هراس جهانی جان همه را تهدید می‌کند. این بیماری به دلیل نوظهور بودن ناشناخته است و علت قطعی و راه درمان آن مشخص نیست.

اگرچه پیش از این هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط بیماری خودایمنی و کرونا وجود نداشت، اما به‌تازگی دانشمندان اظهار کرده‌اند کرونا با تولید یک آنتی بادی در عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کند و مانع از دفاع ویروسی بدن می‌شود. به همین دلیل علائم بیماری تشدید می‌شود و فرد قادر به مقاومت در مقابل بیماری نیست و منجر به مرگ وی می‌شود.

راه تشخیص بیماری خود ایمنی چگونه است؟​

مراجعه نزد پزشک برای تشخیص بیماری با مشاهده‌ی شواهد بالینی، گرفتن شرح حال از بیمار و انجام آزمایش‌های تشخیصی است. انجام آزمایش تشخیص بیماری خود ایمنی شامل دو مرحله است.

• در مرحله‌ی اول پزشک برای مطمئن شدن از وجود بیماری خودایمنی آنتی بادی‌ها را چک می‌کند.

آزمایش آنتی بادی ضد هسته‌ای (ANA) در این مرحله انجام می‌شود.

• در مرحله‌ی بعد برای تشخیص دقیق نوع بیماری خود ایمن از آزمایش‌های دیگر با تشخیص پزشک معالج استفاده می‌شود.

آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است؟​

پاسخ این سوال با توجه به علت‌های ایجاد کننده‌ی بیماری بسیار ساده است. چون بیماری تک علتی نیست و ناشناخته است درمان دارویی منحصر به فرد هم ندارد. تنها راهبرد برای کنترل بیماری و کاهش عوارض آن استفاده از داروهایی است که فعالیت سیستم ایمنی بدن را کم کند. همچنین در مراحل اولیه و خفیف بیماری می‌توان با استفاده از روش‌های طب سنتی علائم بیماری خود ایمن را کنترل کرد.

درمان بیماری خودایمنی با دارو​

بهترین دارو برای درمان خود ایمنی​

راه مقابله با بیماری خود ایمنی مبتنی بر روش‌هایی است که فعالیت سیستم ایمنی بدن را کم کند تا از این طریق بتواند آسیب‌ به بافت‌ها و اندام‌ها را مهار کند. به همین دلیل بهترین دارو برای بیماری خود ایمنی

استفاده از داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی بدن است.

داروها در شکل‌های مختلف قرص، شربت، داروی تزریقی و کپسول موجود است و پزشک بر اساس شدت بیماری و وضعیت بیمار بهترین دارو و قرص برای درمان بیماری خود ایمنی را تجویز می‌کند. این داروها شامل موارد زیر است.

• کورتیکواستروئیدها
• عوامل ضد پروتئین
• مهارکننده‌های کلسینورین
• آنتی بادی های مونوکلونال

با توجه به نوع بیماری خود ایمنی داروهای دیگری هم به‌منظور کاهش التهاب و درد مفاصل و خستگی و ضایعات پوستی تجویز می‌شود.

استفاده از داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی بدن در افراد زیر امکان‌پذیر نیست.

• کسانی که مبتلا به سرطان هستند یا تحت شیمی درمانیقرار دارند.
• کسانی که پیوند اعضا شده‌اند با مصرف داروهای سرکوب‌گر عضو پیوندی را پس می‌زنند.
• کسانی که مبتلا به عفونت هستند.

درمان بیماری خودایمنی در طب سنتی​

طب سنتی برای درمان بیماری‌های خود ایمن از گیاهان دارویی استفاده می‌کند. در ادامه با گیاهان دارویی موثر در درمان انواع مختلف بیماری‌های خودایمن و شیوه‌های استفاده از آن‌ها آشنا می‌شویم.

درمان بیماری خود ایمنی با زردجوبه​

زردجوبه حاوی ماده‌ای به نام کورکومین است که می‌تواند آنزیم‌های افزایش دهنده‌ی التهاب در بیماری‌های خود ایمن را کم کند. برای استفاده از آن یک قاشق چایخوری زدرجوبه را داخل یک فنجان شیر حل کنید و به مدت ۲ یا ۳دقیقه بجوشانید. این محلول را قبل از این‌که به رختخواب بروید بنوشید.

روش دیگر استفاده از زردجوبه به‌عنوان ادویه در غذاها است.

درمان بیماری خود ایمنی با زنجبیل​

زنجبیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی بالایی دارد و می‌تواند بیماری‌های خود ایمن را درمان کند. ساده‌ترین راه استفاده چای زنجبیل است. برای تهیه ریشه‌ی گیاه زنجبیل را رنده کنید و با یک لیوان آب داخل قوری با حرارت غیر مستقیم دم کنید. سپس یک قاشق چایخوری عسل و آب لیمو به آن اضافه کنید. چای زنجبیل را تا سه مرتبه در روز استفاده کنید.

درمان بیماری خود ایمن با سرکه سیب​

سرکه سیب کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر است که می‌تواند درد مفاصل را در بیماری‌های خود ایمن کم کند. همچنین اسید پانتوتنتنیک یا همان B5 موجود در سرکه سیب نیز باعث می‌شود تورم مفاصل کم شود.

سرکه سیب را می‌توان به صورت ترکیب با آب یا چای زنجبیل مصرف کرد.

درمان بیماری خودایمن با دارچین​

دارچین خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد و یک درمان موثر برای بیماری‌های خودایمنی است. برای استفاده می‌توانید دمنوش دارچین تهیه کنید و آن را باعسل ترکیب کنید.

غذاهای مفید برای بیماری خود ایمنی چیست؟​

افرادی که مبتلا به بیماری خود ایمن هستند برای تقویت سیستم ایمنی بدن باید مواد غذایی ویژه‌ای را در رژیم غذایی بگنجانند. این غذاها شامل موارد زیر است.

• ماهی سالمون
• سبزیجات برگ‌دار
• آووکادو
• آناناس
• آلوئه‌ورا
• بروکلی
• گل‌کلم
• قارچ

غذاهای مضر برای بیماری خود ایمن چیست؟​

برخی مواد غذایی ممکن است برای مبتلایان به بیماری خودایمنی حساسیت‌زا باشد.

• محصولات لبنی
• گوشت
• تخم مرغ
• غذاهای حاوی گلوتن

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟​

درصورتی‌که علائم بیماری خود ایمنی بروز کرد باید برای تشخیص دقیق نزد پزشک بروید و حتی ممکن است برای ادامه درمان نیاز به مراجعه نزد متخصص داشته باشید.