گیاه فیتونیا/شرایط مراقبت از آن و بیماریهاش

[ثمین]

معرفی گل فیتونیا : فیتونیا که به اسم گل برگ نعنایی، پوست ماری و گل موزاییکی نیز معروف است بومی کشور پرو می‌باشد.

نام علمی فیتونیا fittonia می‌باشد. فیتونیا دارای دو گونه از گیاهان چند ساله،خزنده،همیشه سبز و کند رشد با برگ‌های زینتی است.

ساقه این گل ۱۵تا ۲۰ سانت طول دارد و با کرک پوشیده شده است. فیتونیا به عنوان گیاه گلدانی یا آویز در آپارتمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برگ‌ها تخم مرغی شکل به طول ۵ سانت به رنگ سبز معمولی با رگبرگ‌های سفید یا ارغوانی ، صورتی یا قرمز که به برگ یک حالت مشبک می‌دهد.

گل‌های این گیاه کوچک و ریز و به رنگ زرد می‌باشد و زیاد جالب توجه نیست برای همین عموماً شاخه گل دهنده از روی گیاه حذف می‌شود. در ادامه به معرفی گل فیتونیا می پردازیم.

نگهداری برخی واریته های فیتونیا در شرایط معمولی آپارتمان دشوار است.

محیط اطراف برگ‌های فیتونیا باید گرم و مرطوب باشد.به دلیل نیاز بالا به رطوبت محیطی گیاه مناسبی برای تراریوم یا باغ شیشه‌ای است.

نوع پاکوتاه آن را می‌توان به راحتی در آپارتمان نگهداری کرد به اندازه انواع دیگر فیتونیا جالب است اما باید دور از تابش مستقیم آفتاب باشد.

نسبت به سرما حساس است مکان نیم سایه مخصوصاً مجاور پنجره‌های شمالی مکان مناسبی برای نگهداری فیتونیا است.

فیتونیا به نور متوسط، حرارت بالا، ابیاری معمولی تا زیاد، رطوبت محیطی ۷۰تا ۹۰ خاک سبک با زهکش بالا نیاز دارد.

شرایط نگهداری گل فیتونیا:​

نور:
فیتونیا نسبت به سایه مقاومت خوبی نشان می‌دهد گلدان را باید در مکانی نگهداری کرد که تا حدودی سایه باشد، تابش نور مستقیم آفتاب بخصوص از پشت شیشه به برگهای گیاه صدمه می‌زند و باعث نازک شدن برگ یا چروکیدگی آن و در نهایت ریزش برگ می‌شود، بهترین مکان در آپارتمان پنجره‌های رو به شمال است.

دما:
در تمام طول سال نیاز به گرما دارد. دمای ۱۵تا ۳۰ را تحمل می‌کند، ولی ایده آل ترین دما برای نگهداری ۱۸ تا ۲۴ است، در دمای کمتر از ۱۵ درجه روند رشد گل کند شده در پاره‌ای از مواقع رشد متوقف برگ‌ریزی شروع و در نهایت منجر به مرگ گیاه می‌شود، در دمای بالاتر از ۲۶ درجه نیاز به غبار پاشی برگ چند بار در روز دارد.

آبیاری:
فیتونیا به خشکی خاک حساس است. در صورت خشکی کشیدن برگ‌های آن چروکیده و نازک می‌شود در صورت استمرار برگ‌ها شروع به ریزش می‌کند، بنابراین سطح خاک باید مرطوب باشد (مرطوب نه خیس) خاک خیس، محیط غرقاب آبیاری زیاد، خاک سفت بستر نامناسب، مانده آبی در بستر و زیر گلدانی باعث پوسیدگی ریشه و ساقه زرد شدن برگ‌های گل ریزش برگ و در نهایت مرگ گیاه می‌شود، برای آبیاری مجدد اجازه بدهید سطح خاک گلدان بین دو آبیاری خشک شود، بعد اقدام به آبیاری مجدد کنید. از آب بدون املاح برای آبیاری و غبار پاشی برگ استفاده کنید. آب زیر گلدانی بعد هر بار آبیاری خالی کنید.

رطوبت:
نیاز به رطوبت بالای محیط دارد. در صورت خشکی محیط حاشیه برگها چروکیده می‌شود. روزهای گرم سال به شکل روزانه و فصول سرد تقریباً هفته‌ای دو بار برگ‌ها را مه پاشی کنید، با آب بدون املاح اول صبح اقدام به مه پاشی کنید تا رطوبت اضافی در طول روز خشک شده و منجر به ابتلا به بیماری قارچی نشود. اسپری آب محیط اطراف گلدان یا استفاده از زیر گلدانی حاوی آب و سنگریزه به نحوی که انتهای گلدان با آب تماس نداشته باشد کمک زیادی در تأمین رطوبت مورد نیاز گیاه می‌کند.

خاک:
فیتونیا به خاک سبک با زهکش بالا نیاز دارد. یک قسمت پیت ماس یک قسمت پرلیت بستر مناسبی برای فیتونیا است. چون ریشه‌های گل سطحی است و نیاز بالایی به رطوبت دارد. خاک سنگین باعث مانده آبی داخل گلدان و پوسیدگی ریشه می‌شود، زهکش گلدان را همواره چک کنید و از باز بودن عبوری آب مطمئن شوید.

کود:
فیتونیا برای رشد بهتر نیاز به کود دهی و تغذیه مصنوعی دارد، این گل را از فروردین تا اول مهر (بهار تا اول پاییز) هر دو هفته یک‌بار به میزان دو گرم در یک لیتر آب به روش آبیاری کود دهی کنید.

عوارض و بیماری‌های فیتونیا:​

_ لکه سوخته روی برگ فیتونیا علامت استفاده از مواد شیمیایی برای تمیز کردن برگ است. هوای سرد، دمای پایین یا تشنگی زیاد و خشکی خاک باعث می‌شود جوانه‌ها ظاهر نشود یا برگ‌ریزی در گل اتفاق بیفتد گلدان را به مکان گرم منتقل کرده آبیاری را منظم و بر حسب نیاز گل انجام دهید.

_ نور محیطی کم، قرار گرفتن طولانی مدت گلدان در تاریکی باعث می‌شود برگ‌های جوان ریز و فاصله برگ‌ها روی ساقه از هم زیاد باشد، خاک سفت محیط باتلاقی آبیاری زیاد و غرقاب کردن محیط، بسته بودن حفره عبوری آب زهکش نامناسب باعث می‌شود برگ‌های فیتونیا زرد شده و ریزش پیدا کند (مخصوصاً برگ‌های پایینی) برگهای نازک و چروکیده نشان خشکی خاک تشنگی گل یا تأثیر نور مستقیم آفتاب است باید گل رو به مکان سایه منتقل و آبیاری را منظم کنید.

_ فیتونیا مستعد ابتلا به کنه تار عنکبوتی است:
کنه تار عنکبوتی شیره گیاه را می‌مکد موجب زرد شدن برگ و ریزش آن و بستن تار عنکبوت در قسمت زیرین برگ می‌شود در صورت مشاهده کنه تار عنکبوتی از سموم کنه کش استفاده کنید.

_ شپشک آرد آلود افت دیگری است که فیتونیا را تهدید می‌کند:
شپشک از شیره گیاه تغذیه کرده و روی برگ لکه‌های زرد رنگ ایجاد می‌کند، برگ‌ها زرد و خشکیده شده و می‌ریزد، این افت ماده چسبناکی به نام عسلک تولید می‌کند که موجب چسبندگی سطح برگ می‌شود. در صورت مشاهده شپشک ابتدا گلدان مبتلا را از بقیه گیاهان جدا کرده بعد اقدام به حذف فیزیکی شپشک کنید، قسمت‌های خیلی آلوده را جدا کرده و از سم حشرات سیستمیک برای سمپاشی استفاده کنید.

_ بیماری لکه برگی بیماری باکتریالی بیماری قارچی:
به خاطر شرایط نامساعد نگهداری، عدم تهویه مناسب، زهکش نامناسب ،خیس شدن برگها حین آبیاری، زیاد و بیش از حد خاک دائم خیس از موارد تشدید کننده و ابتلا به بیماری قارچی است.

برای جلوگیری از ابتلا به بیماری قارچی شرایط نگهداری را مساعد کرده و تهویه مناسب و آبیاری منظم و ممانعت از خیس شدن برگ و غرقاب کردن دائم خاک در صورت ابتلا به قارچ حتماً از سموم قارچ برای مقابله با بیماری استفاده کنید.

بیماری باکتریال درمان ندارد و تنها راه حذف برگ آلوده است. اگر برگ‌های فیتونیا آویزان شد ساقه چروک و گل خودش را انداخت به خاطر رطوبت کم محیط و خشکی هوا است، در این گونه مواقع گلدان را با یک نایلون شفاف کاور کنید آبیاری را منظم کنید هر از گاهی گوشه کاور را باز بگذارید تا هوا رد و بدل شود بعد از چند روز دوباره برگ‌ها به حالت طبیعی خودش برمی‌گردد.

روش تکثیر فیتونیا:​

فیتونیا را می‌توان به سه روش، تقسیم ریشه، قلمه ساقه و کاشت بذر تکثیر کرد.

۱_تقسیم ریشه:

در روش تقسیم ریشه هنگام تعویض گلدان که کل گیاه از گلدان قبلی بیرون آورده می‌شود بهترین زمان برای تکثیر فیتونیا است و هر قسمت از گل را به عنوان گیاهی مستقل در گلدان جداگانه کشت کنید.

۲.قلمه زدن

در بهار از نوک ساقه‌ها قلمه‌های به طول ۵ سانت جدا کنید با کاتر یا وسیله تیز و ضد عفونی انتهای قلمه را برای چند دقیقه (کمتر از ۵ دقیقه) در محلول سم قارچ کش برای پیشگیری از ابتلا به بیماری قارچی قرار داده بعدآن را در بستری مرطوب و سبک کشت کنید.
بهترین بستر برای قلمه فیتونیا مخلوط کوکوپیت و پرلیت یا پرلیت و پیت ماس یا کمپوست بذر و قلمه است.بعد کاشت قلمه گلدان را در مکانی با نور محیطی و دمای ۱۸ تا ۲۴ با رطوبت محیطی ۵۰ به بالا قرار دهید.برای تأمین نیاز آبی قلمه‌ها سطح خاک رطوبت از دست داد با اسپری تأمین رطوبت کنید.

اگر در محیط منزل اقدام به کاشت قلمه می‌کنید حتماً برای تأمین رطوبت گلدان را کاور کنید به نحوی که نایلون با برگ‌های گل تماس نداشته باشد.
روی نایلون چند حفره برای رد و بدل شدن هوا و عمل تهویه تعبیه کنید،

بعد کمتر از دو تا سه هفته قلمه‌ها شروع به ریشه زایی می‌کند. با ظهور اولین برگ کم‌کم نایلون را از روی گلدان بردارید تا قلمه‌ها به دمای محیط عادت کند و آبیاری را منظم کنید.