چگونه شاعر شویم؟

[هانا]

شاعر شدن را می توان یک نوع ماجراجویی دانست که به ما با کمک زبانی غنی، تصاویر شفافی را به وجود بیاوریم که دل خوانندگان خود را با خلاقیتی ستودنی ببریم.

با این حال ممکن است خیلی از افراد نخواهند اشعار خود را منتشر کنند.

برای بعضی از افراد موضوع برای شعر گفتن به راحتی پیدا می شود و برای برخی دیگر این طور نیست، زیرا محدودیت های ذهنی افراد این اجازه را نمی دهد تا او بتواند شعرهای خوبی بسراید و گاهی فرد موضوع برای شعر گفتن پیدا نمی کند.

به همین خاطر خیلی از افراد می گویند کلمات شعر در بهترین زمان و مکان خلق می شوند و به وجود می آیند.

با این حال اگر می خواهید شاعر شدن را تجربه کنید با ما همراه باشید زیرا قرار است یاد بگیریم چگونه غزل بگوییم.

اگر در اینترنت جست وجو کنید در می یابید که محتواهای زیاد به صورت pdf آموزش شاعری وجود دارد که به شما برای شاعر شدن کمک فراوانی می کند با این وجود قصد داریم به صورت خلاصه وار به شما یاد دهیم چگونه باید کار خود را شروع کنید.

آشنایی با مسیر​

قبل از اینکه بخواهید شروع به شعر گفتن کنید بهترین کار این است که غزل ها و سروده های دیگران را بخوانید تا ذهن شما بتواند با مسیر شعر گفتن آشنا شود و با آن هم ذات پنداری کند زیرا ذائقه افراد همه مثل هم نیست به همین خاطر هر سبکی که می خواهید در آن وارد شوید و شعرهای خود را بیان کنید بهتر است بیشتر سروده های آن سبک را بخوانید.

به عنوان مثال اگر می خواهید شعر نو بگویید پس باید شعرهای نیما یوشیج و سهراب سپهری بخوانید و اگر دوست دارید شعرهایی با سبک قدیم بنویسید، بهتر است بیشتر شعرهای حافظ و سعدی و مولانا را زیاد بخوانید.

با همه این تفاسیر بهترین کار برای شاعر شدن این است که شعرهای تمام دوران را بخوانید. این کار مزایای زیادی را به دنبال دارد که یکی از آن‌ها این است که به شما کمک می کند موضوع برای شعر گفتن پیدا کنید.

بهانه های نخواندن سروده های دیگران​

خیلی از افراد برای اینکه شعر دیگران را نخوانند بهانه های جورواجور مختلفی می آورند. به طور مثال بعضی از افراد می گویند من دوست ندارم شعر دیگران را بخوانم زیرا شعرهای او روی من تأثیر می گذارد و من ناخودآگاه سبک او را دنبال خواهم کرد.

بعضی دیگر بیان می کنند شعر که نباید قاعده و قانونی داشته باشد هرچه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند و هر فردی را از این نوع می بینی، بهانه ای برای خود دارد .

با همه این موارد که می تواند درست هم باشد اگر واقعاً می خواهید شعری درخور و قابل چاپ و انتشار داشته باشید و مسیر شاعر شدن را در پیش بگیرید بهتر است بهانه ها را کنار بگذارید و شروع به خواندن سروده های دیگران کنید.

زیرا همان طور که گفتیم ما می توانیم به کمک شعرهای دیگران ذهن خود را آموزش دهیم و موضوع برای شعر گفتن هم به راحتی پیدا کنیم.

چگونه غزل بگوییم و شعر بسراییم؟​

ما در مقاله چگونه نویسندگی را شروع کنیم ؟ مبانی را یاد گرفتیم حال می خواهیم چگونه شاعر شویم و شعر بسراییم؟ را از سری مقالات آموزش نویسندگی با هم یاد بگیریم.

ایران زمین از دیرباز مهد شعر و شاعرانگی بوده است.

کمتر ایرانی را می بینیم که یک بیت از اشعار حافظ ، سعدی و مولانا در خاطر نداشته باشد و آنان را از بر نخواند.

این خطه ی پاک ایران زمین ، سرزمین لطافت و جاودانگی است.

شاعران بسیاری را به خود دیده است و هر روز نیز عشق به شاعرانگی در جوانان این مملکت بیش از پیش می شود.

همه ی ما بارها و بارها با شنیدن شعرهای ناب و یا تک بیت های بسیار زیبا به وجد آمده ایم و گاه حرف های دلمان را نیز با همین تک بینی ها و غزل ها زده ایم و گاه پایشان درس ها آموختیم و از دل آنان مسیر زندگی خویش را پیدا کرده ایم .

اما فارغ از همه ی این مسائل ، بارها نیز میلی در دلمان ایجاد شده است مبنی بر اینکه شعری بسراییم و بتوانیم از طریق شعر گفتن ، طبع موزون خودمان را رام کنیم و حالی دیگر در خودمان ایجاد کنیم.

سرودن شعر و شاعرانگی نیز از جمله سرفصل های آموزش نویسندگی است که در این مجموعه بدان خواهیم پرداخت .

هر چند که بسیاری از بزرگان معتقدند که شاعرانگی و وشاعری ، یک احساس درونی است و شعر باید خودش جاری شود ، اما ما نیز باور داریم که هر انسانی بر روی این کره ی خاکی درصدی از مهر و عشق و جاری شدن در دل خود دارد و این کفایت می کند تا که او شعری بسراید و به حال دل خودش تسکینی ببخشد.

از این رو در این مجموعه از آموزش های نویسندگی می خواهیم به ” سرایش شعر” بپردازیم و در چند مرحله ی ساده اصول اولیه و تمرین هایی برای سرودن شعر را با هم مرور کنیم. با ما همراه باشید.

شاعر شدن ، چگونه غزل بگوییم؟​

۱ . بسیار شعر بخوانید​

شعر خوانی بسیار به شعرسرایی ما نیز کمک خواهد کرد. در واقع سطح آگاهی ما از شاعران گدشته و امروز باعث می شود که ما با جو و فضای فکری موجود در ابیات و اشعار آشنا شویم. هدف از این خوانش ، تنها لذت بردن نیست.

بلکه شما می توانید از طریق این مجموعه های شعر وارد کلاس که یه صورت pdf آموزش شاعری هم وجود دارد شوید.

همچنین بسیاری از نکته ها و تشبیه ها و … در دل این ابیات آموخته می شود و ذهنتان را تلطیف می کند. دیگر نکته ای که باید بسیار به آن توجه کرد مسئله ی تلطیف روح است.

این تلطیف روح بدین شکل است که انسان ها در دل هایشان مخزن های بزرگی از مهر ، احساس ، عشق و … دارند.

اما این مخازن عظیم در طول دوران زندگی بنا به دلایل متعدد کمی رنگ زنگار و تیرگی می گیرد و دود اندود می شود.

شما برای آنکه بتوانید این زنگار را از رخ این آینه ی روح ممتاز کنید ، نیاز به آن دارید که همنشین بزرگان شوید و به کمک این بزرگان و خوانش این شعرها روحتان را جلا دهید.

۲ . دانش و آگاهی ادبی خود را ارتقا دهید​

دیگر کاری که باید در حوزه ی آموزش شاعری صورت دهید این است که به دانش ادبی خود روحی تازه عطا کنید.

در واقع دنیای شعر ، دنیای ادبیات است. ادبیات نیز شامل بسیاری از آرایه های ادبی ، لغت ها و … می باشد.

اگر می خواهید یک شاعر موفق شوید باید در حوزه های زیر سطح دانشتان را ارتقا دهید :

لغت ) برای شاعر شدن شعر سرودن شما نیاز به دانش لغوی فراوان دارید.

چرا که اگر می خواهید احساسات خود را در قالب نظم بیان کنید ، نیاز به آن دارید که از سلسله واژه های بسیاری استفاده کنید.

این واژه ها به شما امکان آن را می دهد که حرف های خود را در قالبی گسترده تر و پخته تر بیان کنید .

همچنین دیگر مشکلی که در این میان بر سر راه شما به عنوان یک تازه کار در حوزه ی شعر و شاعری قرار می گیرد ، این است که شما در اکثر شرایط واژه ای مدنظرتان است که از لحاظ وزنی به شعر نمی خورد و شما نیاز دارید که واژگان جایگزین اما با همان معنی به شعر اضافه کنید.

پس از این رو شما باید بسیار واژه بلد باشید و این واژگان را در جای مناسب خود استفاده کنید.

آرایه های ادبی ) یکی از وجوه افتراق نظم و نثر ، استفاده از زیبایی شناسی ادبی است.

زیبایی شناسی ادبی یا همان آرایه های ادبی باعث می شوند که شعر بسیار خیال انگیز شود و این خیال انگیزی یک متن است که آن را به شعر تبدیل می کند.

جدای از مسائل فرم ، این خیال و صور خیال است که ما را به یک شعر خوب نزدیک می کند.

از این رو شاعرانگی همراه با آرایه های ادبی تعریف می شود و باید از آرایه های ادبی بعنوان روش هایی برای رسیدن به موفقیت در شعر استفاده نمود.

این آرایه های ادبی هر کدام دسته بندی هایی دارند و هر کدام به قصدی در شعر به کار می روند اما می توان از رایج ترین آن ها در ادبیات فارسی به تشبیه ، کنایه و واج آرایی اشاره کرد.

وزن و قافیه ) دیگر مسئله ای که نظم را با نثر متفاوت می کند ، وزن شعر است. وزن یا آهنگ و موسیقی شعر ، باعث می شود که شعر بسیار موزون و زیبا بنظر بیاید.

در این باب مسئله ای نیز مطرح می شود به نام موسیقی شعر.

اگر می خواهید وزن در شعر را یاد بگیرید ، می توانید به منابع بسیاری مراجعه کنید و وزن و موسیقی شعر را در یابید. اما موسیقی شعر عمدتا یک امر سماعی است.

موسیقی شعر جدای از وزن شعر است. در واقع موسیقی شعر شما را به درک از آهنگین بودن شعر می رساند اما وزن شما را به درک موزونی شعر می رساند.

بعنوان مثال شعرهای حافظ را زیر ذره بین بگذارید. حاف می فرماید که : ” سرو چمان من چرا میل چمن نمی کند” ، این مصرع شامل وزن هست اما بسیار آهنگین است و موسیقی شعر در آن بسیار در ک می شود .

شاعر شدن | اما شما می توانید با نگاه به یکی از شعرهای مدرن به عنوان مثال : ” شب از هجوم تو زیباست.” نیز وزن را دریابید اما به موسیقی شعر کمتر از غزل حاف دست خواهید یافت.

از این رو باید میان این دو نیز تمایز قائل شوید و به درک از آن برسید.

ضمنا این نکته را نیز باید عرض کنیم که به هیچ عنوان میان وجود و عدم وجود این دو عامل یعنی وزن و موسیقی ، برتری یا کهتری خاصی وجود ندارد.

این موارد صرفا به منظور معرفی از جنبه های شاعرانگی به شما عزیزان پیشنهاد داده شده است.

مسئله ی بعدی، مسئله ی قافیه است. قافیه نیز یکی دیگر از ارکانی است که باید در شاعری بیاموزید.

این امر نیز بسیار به نوع و قالب شعری که می خواهید به آن بپردازید بستگی دارد اما قافیه در همه ی انواع شعر نقش فراوانی دارد.

بعنوان مثال اگر می خواهید غزل بگویید ، قافیه های شما طبع موزون غزل شما را آشکار می کند و اگر می خواهید شعر نو بگویید بسیار مهم است که با قافیه میزان جمله بندی های خودتان را اشکار کنید.

قافیه نیز یکی دیگر از وجوه افتراق نثر و نظم است که به یک قاب بندی موزون منجر می شود.

قالب های شعری ) حال اگر تمام موارد بالا را پشت سر گذاشتید و به درک و شناخت از هر کدام رسیده اید ،وقت آنست که قالب های شعری را شناخته و تمام موارد فوق را در آن پیاده کنید.

قالب های شعری به شما چارچوب شعر گفتنان را عطا می کنند. همچنین علاوه بر چارچوب شعر به شما می توانند در محدوده ی موضوع مورد پردازش نیز بسیار کمک کنند.

بعنوان مثال اگر قالب مثنوی را انتخاب کنید. دستِ باز تری برای سرودن شعر در اختیارتان می گذارد و می توانید بسیار راحت تر به پردازش شاعران گیتان بپردازید.

قالب های شعری در ایران بسیار گونه های متفاوت دارند و با آموختن هر کدام می توانید به شعرهای خود رنگی دیگر هدیه کنید.

شاعر شدن و اینکه چگونه شاعر شویم ؟

1. پیدا کردن موضوع برای شعر گفتن​

این مرحله برای همه شاعران یک معضل محسوب می شود. البته منظور از شاعران ، آنهایی است که در حال یادگیری شعر و شاعری هستند ، ور نه اساتید این امر خود دوای این معضل را پیش روی ما گذاشته اند.

موضوع برای شعر گفتن و یا اینکه ” چگونه و از کجا شروع کنم؟” مسئله ای است که ذهن همه ی نویسندگان و شاعران نوپا را درگیر کرده است.

برای شعر اما یک راه حل اساسی وجود دارد. هنگامی که ما شعر را بیان احساسات و قلیان عواطف نام گذاری می کنیم ، این امر را باید بصورت عملی نیز در خود نهادینه کنیم.

برای موضوع شعر می توانیم دو رویه را پیش بگیریم :

الف ) به جریان احساسات خود اعتماد کنیم​

ما می توانیم به جریان احساسات و گذر احوالات خود اعتماد کنیم. همه ی ما انسان ها عاشق می شویم.

مهر می ورزیم. از دیدن یک مهربانی روحمان تازه می شود و در مقابل نیز مسائل و مشکلات مردم ما را می آزرد و این ها همه می توانند دستمایه ی یک شعر خوب باشند.

پس تکیه بر احساسات و بیان آن به طریق نظم می تواند موضوع بسیار خوبی برای سرودن یک شعر باشد.

ب ) به موضوعات روز اهمیت بدهیم​

موضوعات روز نظیر شادی های ملی ، اتفاقات تاریخی ، مشکلات جامعه نیز می توانند شمای خوبی از یک شعر به ما بدهند.

بیان ممنظوم این مشکلات نیز می تواند بخشی از شعرهای ما باشد ، چرا که شعر و شاعری نیز دسته ها و شاخه های متفاوت دارد و از تاریخی تا اجتماعی و سیاسی نیز تقسیم بندی می شود.

پس آنچه تا کنون در باب پیدا کردن موضوع برای شعر گفتن دریافت کرده ایم این است که نباید عیچ موضوعی را آنقدر ها دور در نظر بگیریم و هیچ موضوعی را نیز نباید پیچیده فرض کنیم.

بهترین راه و صحیح ترین راه این است که نزدیک ترین احساسات و مسائل را در هم آمیخته و با آن یک شعر بسراییم .

همیشه یک دفترچه یادداشت همراه خود داشته باشید​

بسیاری از شاعران بزرگ در رابطه با این پرسش که چگونه شاعر شویم، گفته‌اند که برای انجام این کار باید حتماً‌ یک دفترچه یادداشت را به صورت دائمی با خود به همراه داشته باشید.

این دفترچه یادداشت می‌تواند هر سایزی و هر طراحی داشته باشد. نکته مهم این موارد نیست، بلکه اصلی‌ترین نکته آن است که بتوانید هر چیزی را که به ذهنتان می‌رسد، در همان لحظه یادداشت کنید.

این امر موجب می‌شود تا بتوانید بعداً‌ روی همان موضوعات کار کنید و اشعار جدیدی بسرایید.

علاوه بر این، در بسیاری از مواردی ممکن است اشعار به صورت ناگهانی به ذهن شما خطور کنند. در این شرایط، اگر یک دفترچه یادداشت به همراه نداشته باشید، احتمال دارد که شعر مربوطه را به صورت ناگهانی فراموش کنید.

مهم نیست حافظه شما چقدر قدرت دارد؛ زیرا هیچگاه نباید اهمیت استفاده از دفترچه یادداشت را از یاد ببرید.

در بحث چگونه شاعر شویم، بسیاری از افراد می‌گویند که ما قصد داریم به جای دفترچه یادداشت از مواردی همچون تلبت و تلفن همراه استفاده کنیم.

اگرچه این موارد نیز می‌توانند گزینه خوبی باشند، اما معمولاً موجب ایجاد انگیزه خاصی برای نوشتن نمی‌شوند.

به همین دلیل، توصیه می‌کنیم به جای به کارگیری مواردی همچون تبلت و تلفن همراه یا حتی لپ‌تاپ‌ از دفترچه‌ها کاغذی کمک بگیرید.

مطمئن باشید متونی که روی این دفترچه‌ها می‌نویسید، چه از لحاظ احساسی و چه از لحاظ ماندگاری برتری دارند.

هدف خود را کشف کنید​

یکی دیگر از موارد مهم در بحث چگونه شاعر شویم، موضوع کشف کردن هدف است.

به یاد داشته باشید که شاعر بدون هدف به هیچ جایی نمی‌رسد.

شما باید از همان ابتدای فعالیت خود هدفتان را نیز در نظر بگیرید.

در واقع، شما به عنوان یک شاعر جدید وظیفه دارید حوزه کاری خود را در همان ابتدای فعالیتتان مشخص کنید.

به راستی هدفتان از نوشتن یک شعر خاص چیست؟ آیا واقعاً می‌خواهید در مورد چیزی یا کسی اعتراض داشته باشید؟

قصد دارید اکثر شعرهایتان رمانتیک باشند؟‌

می‌خواهید به یک شاعر برجسته تبدیل شوید یا تبدیل شدن به یک شاعر ناشناخته بیشتر خوشحالتان می‌کند؟

هر کدام از این موارد تنها بخش کوچکی از موضوعاتی را تشکیل می‌دهند که می‌توانید از آن‌ها به عنوان اهداف خود در شاعر شدن کمک بگیرید.

در این بین، باید به این نکته اشاره کنیم که نیازی نیست همیشه و برای هر یک از بیت‌های خود هدف داشته باشید.

برخی از شعرهایتان وقتی بدون هدف نوشته شوند، زیباتر هستند. تشخیص این که هدف شما چیست و این هدف را باید در کدام یک از اشعارتان استفاده کنید، تماماً بر عهده خودتان است.

کتاب‌های بسیاری در این زمینه نوشته شده‌اند، اما همان ‌طور که گفته شد، تا زمانی که نتوانید هدفتان را به صورت شخصی تعیین کنید، به پاسخ درستی در زمینه چگونه شاعر شویم، نمی‌رسید.

حتی اگر آثار شاعران نه چندان شناخته شده کشور را مشاهده کنید، می‌فهمید که هر کدام از آن‌ها دارای هدف بوده‌اند.

شاعر شدن و اینکه چگونه شاعر شویم ؟​

شعر جنبه ی ماندگاری فراوان دارد.اگر دقت کرده باشید ، اکثر ادبیات ایران را ادبیات منظوم تشکیل میدهد.

این امر نیز به این دلیل است که روایت موسیقایی و موزون از یک شعر در بین مردم بیشتر رواج داشته و باعث ماندگاری بیشتر می شود ، اما نثر را نمی توان از این برتری برخوردار دانست .

نثرها عمدتا به فراموشی سپرده شده اند ویا برای بازخوانیشان افراد خاصی اقدام کرده اند ، اما شاعری و شاعرانگی در ایران همتای همه ی لحظات تلخ و شیرین آنان بوده است.

یک نمونه ی کوچک آن را می توان حافظ دانست. دیوان حافظ بیش از شش قرن است که هم نشین همه ی رنج ها و شادی های مردم بوده است .

روی طاقچه ی خانه ی هر ایرانی یک دیوان حافظ وجود دارد که گه گاهی به او تفالی میزنند و حالشان را به می کنند.

بدین سبب ارزش شعر در این خاک بسیار بیش از اینی است که برایتان گفتیم.تا شاعری همین چند گام فاصله است.

سعی کنید آن را آسوده و آرام طی کنید. در ذیل برای مطالعه ی بیشتر کتاب هایی را خدمتتان معرفی می کنیم که به یقین برایتان مفید به فایده خواهد بود.

در باب وزن و قافیه : کتاب ” عروض و قافیه ” اثر دکتر سیروس شمیسا

در باب موسیقی شعر: کتاب “موسیقی شعر” اثر دکتر شفیعی کدکنی

در باب خیال انگیزی و آرایه های شعر : کتاب ” صور خیال در شعر پارسی” اثر دکتر شفیعی کدکنی

در باب یادگیری آرایه های ادبی : “فنون بلاغت و صناعات ادبی” اثر جلال همایی

و ….

امیدوارم موفق باشید.